Ուսումնական մեկնարկ

Տարատարիք դասարանի սովորողների ուսումնական մեկնարկը կդրվի ծանոթացում աշխարհագրության առարկային, կքննարկվեն հետևյալ հարցերը․

Ծանոթություն սովորողների հետ, քննարկումներ

-Ինչու է առաջացել «Աշխարհագրություն» գիտությունը: Ինչ խնդիրներ ունի այն (յուրաքանչյու սովորող արտահայտում է իր կարծիքը)

աշխարհագրության ուսումնասիրության առարկաներն են Երկրի մակերևույթի վրա բնական ու հասարակական բաղադրիչները։Մարդը ուղիղ կապ ունի դրա հետ և իմ կարծիքով դա է պատճառը որ մարդը սկսել է ուսումնասիրել այդ։

-Որ գիտությունների հետ է կապված ու ինչպես: Նշել «Աշխարհագրության» հետ կապված 5 բնական ու 5 հասարական գիտություն, նշաված օրինակները հիմնավորել:

Բոլոր բնագիտական առարկաները ուղիղ կապ ունեն իրար հետ(Ֆիզիկան,Քիմիան,Կենսաբանությունը,Աստղագիտություն,Էկոլոգիա և այլն)

-Կյանքի որ բնագավառում են օգտագործվում աշխարհագրական գիտելիքները:

Կյանքի ցանկացած պահին մարդուն կարող է պետք գալ աշխարագրությունը։

-Նշեք կոնկրետ մի քանի օրինակ: 

Օրինակ ճամփորդության ժամանակ,կամ որևէ մարդու հետ շփվելու ժամանակ։

Ծանոթացում հետևյալ աշխարհագրական կայքերին և ծրագրերին, որոնցով հետագայում իրականացնելու են ուսումնական գործընթացը։

Որպես ամփոփում կլինի այն, որ սովորողները իրենց կողմից պատրաստած ծրագրով կներկայացնեն հետաքրքիր նյութեր կամ խաղեր։

Գործնական աշխատանք

  • Արևելապոնտական լեռներ
  • Հյուսիսային Տավրոս
  • Ներքին Տավրոս
  • Հայկական կամ հարավային Տավրոս
  • Հայկական պար
  • Մեծ Կովկասյան լեռնաշղթա
  • Միջագետքի դաշտավայր
  • Կուր-Արաքսյան դաշտավայրը
  • Մեսխեթի լեռներ
  •  Թրիալեթի լեռնաշղթա
  • Վիրահայոց լեռներ
  • Արեգունու լեռներ
  • Վարդենիսի լեռներ
  • Վայքի լեռներ
  • Սյունիքի բարձրավանդակ
  •  Ջավախքի բարձրավանդակը (Վրաստան)
  •  Բազումի
  •  Փամբակի
  • Ծաղկունյաց
  • Գուգարանց
  • Գեղամա
  • Բարգուշատի
  • Մեղրու լեռներ
  • Սևանի լեռները (Հայաստան)
  •  Արցախի լեռներ (ԼՂՀ)
  • Զանգեզուրի լեռնաշղթա (Հայաստան)

Առաջադրանք 2․ Հայակական լեռնաշխարհի ջրագրություն․

Ուրվագծային քարտեզի վրա տեղադրել Հայկական լեռնաշխարհի ջրագրական առանձին միավորները․

Դասի հղումը։

ՀՀ ջրագրություն

  • Արաքս
  • Ճորոխ
  • Տիգրիս
  • Եփրատ
  • Ախուրյան
  • Կուր
  • Քասախ
  • Դեբեդ
  • Հրազդան
  • Արփա
  • Վեդի
  • Աղստև
  • Ազատ
  • Որոտան
  • Ողջի
  • Տավուշ
  • Փամբակ
  • Ձորագետ
  • Գետիկ

Առաջադրանք

1․ Ներկայացնել զարգացած և զարգացող երկրների գլխավոր բնութագրիչները։

Զարգացող երկրներն ունեն մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի ավելի ցածր մակարդակ։Այս երկրներում բնակվում է աշխարհի բնակչության 15-16 %-ը, բայց միևնույն ժամանակ նրանք արտադրում են համախառն ներքին արդյունքի 75 %-ը և ստեղծում աշխարհի տնտեսական, գիտատեխիկական ներուժի մեծ մասը։Զարգացած երկրներն ընդհանուր առմամբ ունեն ավելի առաջադեմ հետարդյունաբերական տնտեսություններ

2․ Ուրվագծային քարտեզի վրա, նշել՜ և գույներով առանձնացնել աշխարհի զարգացած երկրները, զարգացող նավթարտահանող, լատինամերիկյան և անցումային տնտեսության երկրների ձխմբերը։

Կապույտ ֊ զարգացած

Նարնջագույն ֊ զարգացող

Կարմիր ֊ անցումային

_______________________________________

3․ Նշել ժամանակակից պետությունների կառավարման ձևերը։ Առանձնացնել նախագահական և խորհրդարանական հանրապետությունների տարբերիչ գծերը։

Միապետություն

Միապետությունը կառավարման մի ձև է, որի օրոք բարձրագույն պետական իշխանությունը ցմահ պատկանում է պետության միանձնյա ղեկավարին՝ միապետին, որը ժառանգաբար զբաղեցնում է գահը և բնակչության առջև պատասխանատվություն չի կրում։

Միապետության առանձնահատկությունները

Միակ պետության ղեկավարը միապետն է

Իշխանությունը ժառանգվում է

Միապետը իրավաբանորեն անպատասխանատու է (միապետին հնարավոր չէ հեռացնել իշխանությունից)։

Միապետության տեսակները

Բացարձակ միապետություն պետություն, որում միապետը երկրի միակ գերագույն մարմինն է

Սահմանափակ միապետությունը մի պետություն է, որում, բացի միապետից, կան նաև պետական իշխանության այլ մարմիններ

Սահմանադրական միապետություն միապետություն է, որում միապետի իշխանությունը սահմանափակված է հատուկ ակտի (Սահմանադրության ) հիման վրա

Խորհրդարանական միապետություն մի պետություն է, որում միապետը իշխանության նկատմամբ նշանակալից իշխանություն չունի և հիմնականում ներկայացուցչություն կամ ծիսական դեր է խաղում։

Հանրապետություն

Հանրապետությունը կառավարման ձև է, որի ժամանակ պետական իշխանության բարձրագույն մարմիններն ընտրվում են ժողովրդի կողմից, կամ ձևավորվում են հատուկ ներկայացուցչական հաստատությունների կողմից սահմանված ժամկետով և ամբողջ պատասխանատվություն են կրում ընտրողների առջև։

Հանրապետությունների տեսակները

Նախագահական հանրապետություն պետություն է որտեղ, պետության ղեկավարի և կառավարության ղեկավարի լիազորությունները միաժամանակ միավորվում են պառլամենտարիզմի հետ միասին։

Խորհրդարանական հանրապետությունը պետություն է, որի գերագույն դերը հասարակական կյանքի կազմակերպման մեջ պատկանում է խորհրդարանին։ 

Կիսանախագահական համակարգ Կառավարման նման ձև ունեցող պետություններում նախագահական ուժեղ իշխանությունը միաժամանակ զուգորդվում է խորհրդարանի վերահսկողության արդյունավետ միջոցների առկայության պարագայում՝ ի դեմս գործադիր իշխանության գործունեության, որը ձևավորվում է նախագահի կողմից՝ խորհրդարանի պարտադիր մասնակցությամբ։ 

4․ Ըստ աշխարհամասերի՝ կազմել դաշնային պետությունների ցանկը։

Եվրոպա

ՌԴ,Ավստրիա,Գերմանիա,Բոսնիա և Հերցեգովինա,ԲելգիաՇվեյցարիա

Ասիա

Պակիստան,Մալայզիա,ԱՄԷ,Հնդկաստան,Իրաք,Նեպալ

Աֆրիկա

Սուդան,Կոմորյան կղզիներ,Եթովպիա,Նիգերիա,Հարավային Սուդան,Սոմալի,

Ամերիկա

Արգենտինա,Վենեսուելա,Կանադա,Մեքսիկա,ԱՄՆ,Բրազիլիա,Սենթ Քիթս և Նևիս։

Ավստրալիա և Օվկիանիա

Ավստրալիա,Միկրոնեզիայի,Դաշնային Նահանգներ

Առաջադրանք

1․ Ներքոհիշյալ երկրները դասավորել ըստ տարածքի մեծության հետևյալ խմբերում, գերխոշոր, խոշոր, միջին, փոքր։
Նիդերլանդներ, ֆրանսիա, Գերմանիա, Իրան, Պակիստան, Մոնղոլիա, Հայաստան, Ուկրաինա, Արգենտինա, Մոնակո, Անդորրա, Իսրայել, Ռուսաստան, Նիգերիա, Ավստրալիա, Կամերուն, Լյուքսենբուրգ, Արգենտինա, Աֆրիկա, Լիխտենշտեն, Դանիա, Նորվեգիա, Բրազիլիա, Թուրքիա, Իրան,Ադրբեջան, Սուդան։

Գերխոշոր
Արգենտինա, Ռուսաստան, Ավստրալիա, Աֆրիկա, Արգենտինա, Բրազիլիա

Խոշոր
Նիգերիա, Մոնղոլիա, Իրան, Թուրքիա, Նորվեգիա

Միջին
Ֆրանսիա, Գերմանիա, Ուկրաինա, Կամերոն, Ադրբեջան, Սուդան, Դանիա,Պակիստան,

Փոքր
Անդորրա,Նիդերլանդներ, Հայաստան, Մոնակո, Լիխտենշտայն, Լյուքսենբուրգ,Իսրայել

2,Ներքոհիշյալ երկրները դասավորել ըստ բնակչության թվի նվազման․

Նիգերիա, Ալբանիա, Արգենտինա, Մոնղոլիա, Հնդկաստան, Բելգիա, Իտալիա, Մեքսիկա, Բրազիլիա, Եգիպտոս, Կիպրոս, Ճապոնիա, Ուրուգվայ, Լիբանան, Սիրիա, Եթովպաի, Բրունեյ, Ուկրանիա և Սերբիա։

Հնդկաստան-1 միլիարդ 324 միլիոն
Բրազիլիա-213 միլիոն
Նիգերիա-206․1 միլիոն
Մեքսիկա-129 միլիոն
Ճապոնիա-126 միլիոն
Եգիպտոս-94 միլիոն
Եթովպաի-78 միլիոն
Իտալիա-60 միլիոն
Ուկրանիա-46 միլիոն
Արգենտինա-42 միլիոն
Սիրիա-22 միլիոն
Բելգիա-11 միլիոն
Սերբիա-7 միլիոն
Լիբանան-4 միլիոն
Ուրուգվայ-3․1 միլիոն
Մոնղոլիա-3 միլիոն
Կիպրոս-1 միլիոն
Բրունեյ-500.000

3)Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել տարծքով ամենամեծ 15 պետությունները։

1 Ռուսաստան16,376,870
2 Կանադա9,985,321
3 Չինաստան9,388,211
4 ԱՄՆ9,014,230
5 Բրազիլիա8,358,140
6 Ավստրալիա7,682,300
7 Հնդկաստան2,973,190
8 Արգենտինա2,736,690
9 Ղազախստան2,699,700
10 Ալժիր2,381,740
11 ԿԴՀ2,267,050
12 Սաուդյան Արաբիա2,149,690
13 Մեքսիկա1,943,950
14 Ինդոնեզիա1,811,570
15 Սուդան1,765,048
1)Թվարկել աշխարհի քաղաքական քարտեզի ձևավորման պատմության փուլերը։

Առաջին փուլի սկիզբը համընկնում է առաջին պետությունների առաջացման հետ և տևում է մինչև 5-րդ դարերկրորդ փուլը համընկնում է միջնադարի հետ (5-ից 15-րդ դարեր), երրորդ փուլը տևել է 15-րդ դարից մինչև 20-րդ դար։

2)Աշխարհի քաղաքական քարտեզը բնութագրել, որպես երկրների քանակական և որակական փոփոխությունների միասնության արդյունք։

Աշխարհի քաղաքական քարտեզն արտահայտում է երկրագնդի պետական-տարածքային բաժանումը։ Այն ցույց է տալիս աշխարհի պետությունները, դրանց սահմանները, մայրաքաղաքները:

3)Տրամաբանական ինչ հիմքերի վրա է կատարվում երկրների խմբավորումը։

Աշխարհագրական դիրք, սոցիալ-տնտեսական զարգացման մակարդակ, պետական կառավարման ձև, պետական կարգ

4)Ի՞նչ է համաշխարհային գաղութատիրական համակարգը։ Ե՞րբ է ձևավորվել այն (ինքնուրույն աշխատանք)։

Գաղութացումը զարգացած երկրների խմբերի` աշխարհի մնացած մասին տիրապետելու համակարգ է 16-20-րդ դարերում։ Գաղութացման քաղաքականությունը նվաճման և ռազմական, տնտեսական մեթոդներով այլ ժողովուրդների, երկրների ու տարածքների (սովորաբար տնտեսապես ավելի ցածր զարգացում ունեցող) մասնակի շահագործման քաղաքականությունն է, այսինքն զարգացած տերությունները իրենց տիրապետության տակ էին վերցնում քիչ զարգացածներին։

5)Հիմնավորե՜ք որ աշխարհի քաղաքական քարտեզը մոտ ապագայում կարող է փոփոխության ենթարկվել (ինքնուրույն աշխատանք)։
Աշխարհի քաղաքական քարտեզով որոշե՜ք Հայաստանի հարևան երկրները և դրանց մայրաքաղաքները։ Ուրվագծային քարտեզի վրա գունավորե՜ք և մակագրե՜ք դրանք։

Քարտեղը կարող է ենթարկվել փոփոխության օրինակ պատերազմների հաշվին։

  • Թուրքիա — Անկարա
  • Վրաստան — Թբիլիսի
  • Ադրբեջան — Բաքու
  • Իրան — Թեյրան
6)Աշխարհի քաղաքական քարտեզով որոշե՜ք Հայաստանի հարևան երկրները և դրանց մայրաքաղաքները։ Ուրվագծային քարտեզի վրա գունավորե՜ք և մակագրե՜ք դրանք։

Ուսումնական մեկնարկ

Տարատարիք դասարանի սովորողների ուսումնական մեկնարկը կդրվի ծանոթացում աշխարհագրության առարկային, կքննարկվեն հետևյալ հարցերը․

Ծանոթություն սովորողների հետ, քննարկումներ

-Ինչու է առաջացել «Աշխարհագրություն» գիտությունը: Ինչ խնդիրներ ունի այն (յուրաքանչյու սովորող արտահայտում է իր կարծիքը)

աշխարհագրության ուսումնասիրության առարկաներն են Երկրի մակերևույթի վրա բնական ու հասարակական բաղադրիչները։Մարդը ուղիղ կապ ունի դրա հետ և իմ կարծիքով դա է պատճառը որ մարդը սկսել է ուսումնասիրել այդ։

-Որ գիտությունների հետ է կապված ու ինչպես: Նշել «Աշխարհագրության» հետ կապված 5 բնական ու 5 հասարական գիտություն, նշաված օրինակները հիմնավորել:

Բոլոր բնագիտական առարկաները ուղիղ կապ ունեն իրար հետ(Ֆիզիկան,Քիմիան,Կենսաբանությունը,Աստղագիտություն,Էկոլոգիա և այլն)

-Կյանքի որ բնագավառում են օգտագործվում աշխարհագրական գիտելիքները:

Կյանքի ցանկացած պահին մարդուն կարող է պետք գալ աշխարագրությունը։

-Նշեք կոնկրետ մի քանի օրինակ: 

Օրինակ ճամփորդության ժամանակ,կամ որևէ մարդու հետ շփվելու ժամանակ։

Ծանոթացում հետևյալ աշխարհագրական կայքերին և ծրագրերին, որոնցով հետագայում իրականացնելու են ուսումնական գործընթացը։

Որպես ամփոփում կլինի այն, որ սովորողները իրենց կողմից պատրաստած ծրագրով կներկայացնեն հետաքրքիր նյութեր կամ խաղեր։