Month: මා ව

Ըստ ավանդության` Նինվեի գրավման ժամանակ (Ք.ա. 612թ.) մարերին աջակցել է հայոց նահապետներից Պարույր Սկայորդին, որին Մարաստանի Կիաքսար թագավորը ճանաչել է Հայոց արքա: Պարույրի ազգականներից Երվանդ Սակավակյացը հիմք դրեց հայկական նոր արքայատոհմի, որը նրա անունով կոչվեց Երվանդունիների հարստություն:

Մայրաքաղաքը շարունակում էր մնալ Վանը, իսկ IV դարից դարձավ Արմավիրը:

Երվանդունիների համահայկական թագավորությունն ընդգրկում էր նախկին Վանի թագավորության տարածքը, այսինքն` գրեթե ամբողջ Հայկական լեռնաշխարհը եւ համապատասխանում էր հայ ժողովրդի էթնիկական սահմաններին:

Հույն պատմագիր Հերոդոտոսը Ք.ա. 6-5-րդ դարերի Հայաստանը ներկայացնում է միաձույլ հայ ժողովրդով բնակեցված եւ ընդարձակ մի երկիր, որի սահմանները հարավ-արեւելքում հասնում էին մինչեւ Փոքր Զավ գետի ակունքները եւ Մարաստան, հարավում` մինչեւ Ադիաբենե (Ասորեստան), հյուսիս-արեւմուտքում` մինչեւ Պոնտոս, արեւմուտքում` մինչեւ Կիլիկիա:

Հերոդոտոսը Հայաստանի անբաժան երկրամասն է համարում նաեւ Եփրատից արեւմուտք ընկած Պակտիկեն, որը համընկնում է Փոքր Հայքին: Այլ խոսքով` Հերոդոտոսին ծանոթ Հայաստանը լիովին ընդգրկում էր Հայկական լեռնաշխարհը:

Երվանդ Սակավակյացը ստիպված ընդունում է Մարաստանի գերիշխանությունը եւ պարտավորվում է հարկ վճարել, իսկ պատերազմի դեպքում` տրամադրել զորքի կեսը: Ըստ հույն պատմիչ Քսենոփոնի` հայերն ունեին 8.000 հեծյալ եւ 40.000 հետեւակ զորք: Հայաստանը լիովին պահպանում էր պետական անկախությունը, տարածքային ամբողջականությունը, հոգեւոր-մշակութային ինքնուրույնությունն ու կենսունակությունը, որոնք հաստատուն հիմքերի վրա էին դրվել նախընթաց դարերում:

Երվանդ Սակավակյացը փորձեց ապստամբել Մարաստանի Աժդահակ (Ք.ա. 585-550թթ.) թագավորի դեմ: Վերջինիս զորավար Կյուրոսը կարողացավ խաբեությամբ ձերբակալել Հայոց արքային եւ նրա ընտանիքի անդամներին:

Հայոց թագաժառանգ Տիգրանի միջնորդությամբ, որը Կյուրոսի ընկերն էր, հաշտություն է կնքվում:

Մարաստանի գերիշխանությունը Առաջավոր Ասիայում երկար չտեւեց: Աժդահակի դեմ ապստամբեց Կյուրոսը, որը պարսկական Աքեմենյան տոհմից էր: Նրան միացավ Հայոց արքա Տիգրան Երվանդյանը (Ք.ա. 560-530թթ.): Հայ-պարսկական զորքերը գրավեցին Մարաստանի մայրաքաղաք Էկբատանը, իսկ Աժդահակը սպանվեց:

Ք.ա. 550թ. Կյուրոս Մեծը ստեղծեց հին աշխարհի ամենահզոր տերություններից մեկը՝ Աքեմենյան կայսրությունը, որի դաշնակիցն էր Հայաստանը:

Ք.ա. 538թ. Հայոց արքա Տիգրանը Կյուրոսի հետ մասնակցել է նաեւ Նոր Բաբելոնի թագավորության կործանմանը:

Ք.ա. 522-520թթ. մի շարք հպատակ երկրներ ապստամբեցին աքեմենյան Դարեհ I արքայի (Ք.ա. 522-486թթ.) դեմ: Այդ ապստամբության եւ մղած ճակատամարտերի մասին հիշատակված է Դարեհի` Բիհիսթուն ժայռի վրա թողած եռալեզու արձանագրության մեջ:

Չնայած Դարեհը Հայաստանը չի հիշատակում ապստամբած հպատակ երկրների շարքում, սակայն նրա զորքերը մտան նաեւ մեր երկիր, ուր հանդիպեցին ամենահամառ դիմադրությանը: Դա վկայում է, որ Հայաստանը մինչ այդ պահպանել էր անկախություն եւ նույնիսկ աջակցել էր Աքեմենյանների դեմ ապստամբած երկրներին:

Այդ ժամանակ ապստամբել էր նաեւ Բաբելոնը, ուր արքա էր հռչակվել հայազգի Արախան:

Այդ ամենը վկայում են հայերի ռազմաքաղաքական մեծ դերակատարության մասին:

Դարեհը Հայաստան էր ուղարկել երկու բանակ` պարսիկ Վահումիսայի եւ հայազգի Դադարշիշի գլխավորությամբ: Ճակատամարտերը հիմնականում տեղի ունեցան Հյուսիսային Միջագետքում եւ Հայաստանի հարավում:

Նրանք միայն 5 ճակատամարտերից հետո կարողացան հաղթել եւ հնազանդեցնել Հայաստանը:

Ապստամբության ճնշումից հետո Դարեհը Աքեմենյան պետությունը բաժանեց 20 սատրապությունների:

Հայաստանն ընդգրկում էր 13-րդ եւ 18-րդ սատրապությունների տարածքները:

Սատրապի պաշտոնը հիմնականում տրվում էր Երվանդունի թագավորներին, որոնք պահպանել էին իրավունքների մեծ մասը եւ ներքին ինքնավարությունը, իսկ որոշ դեպքերում սատրապ էր նշանակվում որեւէ պարսիկ մեծատոհմիկ:

Այս վիճակը շարունակվեց մինչեւ Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավանքը:

Ք.ա. 334թ. Ալեքսանդր Մակեդոնացին հարձակվեց Աքեմենյան կայսրության վրա եւ գրավեց նրա արեւմտյան մասը:

Ք.ա. 331թ. Գավգամելայի վճռորոշ ճակատամարտում Ալեքսանդրը ջախջախեց Դարեհ III արքայի բանակը եւ կործանեց Աքեմենյան կայսրությունը:

Գավգամելայի ճակատամարտին մասնակցեցին եւ իրենց մարտական բարձր որակներով փայլեցին Մեծ եւ Փոքր Հայքերի բանակները` Երվանդ III-ի եւ Միթրաուստեսի գլխավորությամբ:

Աքեմենյան Պարսկաստանի կործանումից հետո Ք.ա. 336 թվականից Մեծ Հայքում իշխող Երվանդ III-ը իրեն հռչակեց անկախ թագավոր (Ք.ա. 331-300թթ.), Փոքր Հայքում նույնը արեց Միթրաուստեսը:

Երվանդը, հակահարված հասցնելով Ալեքսանդր Մակեդոնացու զորավարներ Մեմնոնոսի եւ Սելեւկիոս Նիկատորի ոտնձգություններին, հաջողությամբ պաշտպանեց Մեծ Հայքի թագավորության անկախությունը:

Նրա աջակցությամբ իրենց անկախությունը պահպանեցին նաեւ Փոքր Հայքի, Պոնտոսի եւ Կապադովկիայի թագավորությունները:

Ք.ա 323թ. Ալեքսանդր Մակեդոնացին մահացավ, եւ նրա կայսրությունը տրոհվեց մի քանի մասի, որոնցից ամենամեծը Սելեւկյան պետությունն էր: Վերջինս դարձավ Մեծ Հայքի գլխավոր հակառակորդը եւ բազմիցս փորձեց նվաճել այն: Սակայն հայկական բանակը կարողանում էր արժանի հակահարված տալ սելեւկյաններին:

Ք.ա. 260թ. Սամոս (Շամ) Երվանդունին, որը Ծոփքի եւ Կոմմագեների կառավարիչն էր, հրաժարվեց ենթարկվել Մեծ Հայքի թագավորին եւ հռչակվեց ինքնուրույն թագավոր:

Սամոսը հիմնեց Սամոսատ (Կոմմագենեում) եւ Սամոկերտ (Ծոփքում) քաղաքները:

Սամոսին հաջորդեց որդին` Արշամը (Ք.ա. 240-220թթ.), որը հիմնեց Արշամաշատ մայրաքաղաքը (Ծոփքում) եւ Արսամեա անունով երկու քաղաք (Կոմմագենեում):

Ք.ա. 220թ. սելեւկյանների միջամտությամբ Ծոփքից առանձնացավ Կոմմագենեն: Այսպիսով Ք.ա. 3-րդ դարի վերջին Հայաստանը բաժանված էր չորս թագավորությունների` Մեծ Հայք, Փոքր Հայք, Ծոփք, Կոմմագենե:

Տրոհված եւ մասնատված երկիրը այլեւս չուներ նախկին հզորությունը, որպեսզի հակահարված տար օտար նվաճողներին:

Մեծ Հայքում Երվանդունիների վերջին ներկայացուցիչն էր Երվանդ IV-ը (Ք.ա. 220-201թթ.): Նա Ախուրյանի եւ Արաքսի գետախառնման մոտ հիմնադրեց Երվանդաշատ նոր մայրաքաղաքը (մանրամասնությունների համար սեղմեք այստեղ http://akunq.net/am/?p=209), նրանից քիչ հյուսիս` Երվանդակերտը եւ Երվանդավանը, իսկ Ախուրյանի աջ ափին` Բագարանը, որը դարձավ խոշոր սրբավայր:

Ք.ա. 201թ. սելեւկյան արքա Անտիոքոս III Մեծի զորքերը` հայ զորավար Արտաշեսի գլխավորությամբ, տապալեցին Երվանդ IV-ին եւ նվաճեցին Մեծ Հայքը, որտեղ կառավարիչ (ստրատեգոս) կարգվեց Արտաշեսը:

Ծոփքի Երվանդունի արքա Քսերքսեսը (Ք.ա. 220-201թթ.) նախ դարձավ սելեւկյան արքա Անտիոքոս III-ի կիսահպատակը, իսկ Ք.ա. 201թ. դավադրությամբ սպանվեց:

Փոքր Հայքը եւ Կոմմագենեն եւս դարձան սելեւկյան պետության ստրատեգիաներ:

Անտիոքոս III-ը Ծոփքում կառավարիչ կարգեց` Զարեհին, Փոքր Հայքում` Միհրդատին, Կոմմագենեում` Պտղոմեոսին: Այսպիսով` Երվանդունիների հայկական թագավորությունները դարձան սելեւկյան կայսրության նվաճողական քաղաքականության զոհը:

Երվանդյան արքայատան, այդ թվում` Ծոփք-Կոմմագենեի արքայաճյուղի ներկայացուցիչները, կառուցել են բազմաթիվ քաղաքներ, իրենց անուններով ու պատկերներով հատել են դրամներ, խթանել են երկրի տնտեսական զարգացումը, խրախուսել հելլենիստական մշակույթը:

Նրանց օրոք Հայաստանում պետականությունը այնպիսի ամուր հիմքերի վրա էր դրվել, որ օտարերկրյա տիրապետությունը շարունակվեց միայն մեկ տասնամյակ:

Երվանդունիների արքայացանկը

1. Երվանդ Ա Սակավակյաց մ.թ.ա. մոտ 570-560
2. Տիգրան Երվանդյան մ.թ.ա. 560-535
3. Վահագն Երվանդյան մ.թ.ա. 530-մ.թ.ա. 515
4. Հիդարնես Ա մ.թ.ա. VI դ.
5. Հիդարնես Բ մ.թ.ա. V դ.
6. Հիդարնես Գ մ.թ.ա. V դ. կես
7. Արտաշիր մ.թ.ա. V դ. 2–րդ կես
8. Երվանդ Բ մ.թ.ա. 404-360
9. Երվանդ Գ մ.թ.ա. 330-300
10. Երվանդ Դ Վերջին մ.թ.ա. III դ. վերջին քառորդ

Աղբյուր՝ https://akunq.net/am/?p=25780

Տեսանյութ՝

Երվանդունի-հայկազունիների հայկական թագավորությունը

Օգտակար նյութեր՝

Երվանդաշատ

Բագարանի եկեղեցիները

1․Ուրատական ո՞ր շրջանի հուշարձան է Կարմիր բլուրը (Թեյշեբաինի) և մշակութային /ի՞նչ ժառանգություն է ներկայացնում։

Ք. ա. 7-րդ թագավոր Ռուսա Բ-ն Իլդարունի գետի ձախ ափին ներկայիս Երևանի տարածքում, հիմնադրում է վարչատնտեսական ու ռազմական նոր կենտրոն, որն ի պատիվ ուրարտական ռազմի աստված Թեյշեբայի կոչում է Թեյշեբաինի։
Տասնամյակներ շարունակ այս տարածքում շինաղբի նույն տեսարանն է։

2․Ինչ խնդիրների առջև է կանգնած Կարմիր բլուր ուրարտական հնավայր։

Հատուկ անուններ

Մեր բնօրրանը ՝ Հայկական բարձրավանդակը մտնում է Արևմտյան Ասիայի կամ Առաջավոր Ասիայի մեջ,որը գտնվում է մայրցամաքի հարավարևմտյան մասում։

Առաջավոր Ասիայի մեջ եմ մտնում նաև Փոքր Ասիան և Արաբական թերակղզիներն ու Իրանական բարձրավանդակը։

Միջերկրական և Սև ծովի ափերին,Կասպից ծովի հարավում,Արաբական թերակղզու հարավարևմուտքում գերակշռում են մերձարևադարձային և արևադարձային անտառներն ու թպուտները։

Պակիստանի Իսլամական Հանրապետություն

Բագրատունյաց պողոտա

Դավիթ Անհաղթ

Բյուրականի աստղադիտարան

Փարիզյան կոմունա

Ուրալյան լեռներ

Վարդան Այգեկցի

Վահագն Վիշապաքաղ

Սայաթ֊Նովա

Նար֊Դոս

Ասեղին Հրվանդան

Հյուսիսային Սառուցյան օվկիանոս

Ազատության հրապարալ

1. Put the verbs in Present Simple or Present Continuous.

teach, have (2), drive, leave

It’s 7.30am. Suzanne Wells is in her kitchen at home. She is having breakfast.Shehas breakfast at this time every morning. She leaves home at 8.30am every day and drives to work. Suzanne is a teacher. She teaches at a school in Canberra.

2. Make questions in Simple Present or in Present Continuous.

1. Do you often wear jeans?

2. Are you wearing jeans now?

3. Is it raining now?

4. Does it often rain in your country?

5. Do you study English every day?

6. Are you studying English at the moment?

3. Put Present Continuous or Present Simple.

1. I write English exercises twice a week. (to write)
2. My friend does his homework in the afternoon as a rule. (to do)
3. My sister is doing her homework now. (to do)
4. Don’t shout! The baby is sleeping. (to sleep)
5. The baby always sleeps after dinner. (to sleep)
6. What are you reading now? (to read)
7. What books do you read for your literature lessons? (to read)
8. What does your mother usually cook for lunch? (to cook)
9. Is she cooking a cake now? (to cook)
10. My wife normally works at home, but she is spending this month in Italy.
11. Most days, Tom usually cycles to work.
12. When does the lesson start today?
13. What’s your brother doing? He is doing the crossword in the newspaper. He does it every day.
14. I’m afraid I’ll lose this game of chess. I’m playing very badly. I usually play much better.
15. What’s she doing? She is mending her husband’s socks. She always mends them. (mend)
16. Yes, you can borrow my dictionary. I use it a lot, but I’m not using it now.
17. We don’t travel by train very often.
18. It is snowing right now. It’s beautiful! Ilike this weather.

4. Put the verbs in Present Continuous or Present Simple.

1. The river is flowing very fast today — faster than usual.
2. You always complain that waiters are rude!
3. I walk to school every day. I don’t take the bus.
4. You always borrow money!
5. Robert is a vegetarian. He doesn’t eat meat.
6. Do you cook your own dinner every day?
7. Are you in a hurry? No, I’m walking quickly because I’m cold.
8. Where’s your father? He is in the bathroom. He is shaving.
9. The neighbours are forever slamming doors and shouting during the night.
10. My sister takes part in the competitions almost every weekend.

Ex. 1 Complete the sentences.
Use the present continuous form of the verb in brackets.
1. You are using my mobile phone!
2. My dad is washing is car.
3. It is not raining today.
4. Who is she chating to now?
5. What(you / do) at the moment?
6. We are siting on the train.
7. The students are haveing lunch in the canteen.
8. ‘Are you making dinner?’ ‘Yes, I am.’

Ex.2 Present Continuous — Positive and Negative
Make the present continuous, positive or negative
1)(I am studying at the moment
2) I am not sleeping
3) you are playing badminton tonight
4) we are watching TV
5) she is not working in Spain
6) he is not waiting for the bus
7) they are reading
8) we are not going to the cinema tonight
9) you are not reading the newspaper
10) she is eating chocolate
11) I am not liveing in Paris
12) we are studying French
13) they are not leaveing now
14) they are liveing in London
15) he is working in a restaurant now
16) I am not meeting my father at four
17) she is not drinking tea now
18) she is playing the guitar
19) we are cooking
20) he is walking to school now

Ex.3 Continuous — Questions
Make the present continuous — ‘yes / no’ or ‘wh’ questions
1) what time you are going to the cinema?
2) why you are studying?
3) when you are leaveing?
4) are you smokeing?
5) is he playing tennis later?
6) are you going shopping at the weekend?
7) are you drinking wine?
8) what are you drinking now?
9) what are you thinking?
10) is she working in an office at the moment?
11) are they studying Portuguese?
12) what time is she coming?
13) where are you playing tennis tonight?
14) are you meeting your friends on Friday?
15) are you reading now?
16) where are you going now?
17) what are you doing)?
18) she is liveing in London.
19) are they studying now?
20) are you eating cake?

Ex. 4 Choose Present Continuous or Present Simple
Choose the present simple or present continuous — it could be positive, negative or question
1) You are not likeing chocolate.
2) She is not studying at the moment.
3) We often go to the cinema.
4) He usually doesnt do his homework.
5) They are not eating rice every day.
6) We are not studying every night.
7) do you like spicy food?
8) does she go to Scotland often?
9) is he eating now?
10) We are going to the cinema this weekend.
11) They are studying now.
12) I clean the kitchen every day.
13) She work every Sunday.
14) We are not sleeping now.
15) I am going on holiday tomorrow.
16) How long does she stay in London?
17) I often read at night.
18) We dont drink much wine.

Present Simple

Ex. 1 Change the verb into the correct form:

1. I dont ride horses.
2. You dont sell cars.
3. He doesnt bring gifts.
4. She doesnt take pictures.
5. It doesnt cost so much.
6. We dont seem so happy.
7. They dont buy new products.
8. Michael doesnt dance
9. Michel doesnt run fast.
10. Tim and Kate doesnt work every day.
11. Lucas and Clara doesnt eat meat.
12. I dont swim much.
13. You dont ski at all.
14. It doesnt hurt.
15. We dont give up.

Ex.2 Questions with do or does 

1. Do you write with a pencil?
2. Does your father often make breakfast?
3. Does your teachers always check your homework?
4. Do you and your sister feed the pets?
5. Do you upload pictures?
6. Does your friend visit museums?
7. Does your cats climb trees?
8. Do you learn to cook at school?
9. Does your sister play badminton?
10. Do your grandparents go on holiday in winter?

Mkhitar Sebastatsi was born in 1676 in Sebastia.His real name was Manuk ,but when he became a clergyman,he got a new name Mkhitar.He was an Armenian Catholic monk,as well as prominent scholar.The Armenian historian Stepanos Nazarian described him as the «second Mesrop Mashtots». His parents gave him a good education to prepare him to assume the family business. Instead, from an early age, he wanted to become a monk. Refused permission for this, he found a young companion to flee to the mountains where they might live as hermits. Quickly found by his parents he was returned home. Still refused permission to enter the monastery by his parents, he began to frequent a neighboring family which consisted of a mother and her two daughters who lived a monastic form of life in their home, which they shared with an elderly priest.in 1691 Manuk fianally received permission from his parents to work in the monastery.This time he changed his name to Mkhitar.After his admittance to monastic life, Mkhitar began to see that the state of monastic life was extremely low after the devastating destruction of the Armenian monasteries in previous centuries. He began to seek out a source of true learning of the spiritual life, being taken to various monasteries by several traveling religious scholars who promised to teach him what he sought if he would serve them. During this period, he came into contact with members of the Roman Catholic  religious orders ,who were active in Armenia. Learning about Catholicism, he came to feel that Rome  would be the best place to do the theological studies he had long sought. He determined to set out for there, but received many setbacks of both health and the rejection of those Armenian monks and bishops along the way who rejected Western doctrines. Finally he was forced to return to his home town, walking barefoot, though he was suffering from jaundice. Slowly regaining his health there, in 1696 he was ordained a priest by the Abbot of Holy Cross Monastery.Two years later, escaping persecution by the Ottoman  authorities, the order moved to  Peloponnese.In 1715,the Congregation was moved to St Lazarus Island . Mkhitar built up the monastery on the island .

Mkhitar died at the monastery on 27 April 1749 and is buried in the monastery church.

1․ Ներկայացնել զարգացած և զարգացող երկրների գլխավոր բնութագրիչները։

Զարգացող երկրներն ունեն մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի ավելի ցածր մակարդակ։Այս երկրներում բնակվում է աշխարհի բնակչության 15-16 %-ը, բայց միևնույն ժամանակ նրանք արտադրում են համախառն ներքին արդյունքի 75 %-ը և ստեղծում աշխարհի տնտեսական, գիտատեխիկական ներուժի մեծ մասը։Զարգացած երկրներն ընդհանուր առմամբ ունեն ավելի առաջադեմ հետարդյունաբերական տնտեսություններ

2․ Ուրվագծային քարտեզի վրա, նշել՜ և գույներով առանձնացնել աշխարհի զարգացած երկրները, զարգացող նավթարտահանող, լատինամերիկյան և անցումային տնտեսության երկրների ձխմբերը։

Կապույտ ֊ զարգացած

Նարնջագույն ֊ զարգացող

Կարմիր ֊ անցումային

_______________________________________

3․ Նշել ժամանակակից պետությունների կառավարման ձևերը։ Առանձնացնել նախագահական և խորհրդարանական հանրապետությունների տարբերիչ գծերը։

Միապետություն

Միապետությունը կառավարման մի ձև է, որի օրոք բարձրագույն պետական իշխանությունը ցմահ պատկանում է պետության միանձնյա ղեկավարին՝ միապետին, որը ժառանգաբար զբաղեցնում է գահը և բնակչության առջև պատասխանատվություն չի կրում։

Միապետության առանձնահատկությունները

Միակ պետության ղեկավարը միապետն է

Իշխանությունը ժառանգվում է

Միապետը իրավաբանորեն անպատասխանատու է (միապետին հնարավոր չէ հեռացնել իշխանությունից)։

Միապետության տեսակները

Բացարձակ միապետություն պետություն, որում միապետը երկրի միակ գերագույն մարմինն է

Սահմանափակ միապետությունը մի պետություն է, որում, բացի միապետից, կան նաև պետական իշխանության այլ մարմիններ

Սահմանադրական միապետություն միապետություն է, որում միապետի իշխանությունը սահմանափակված է հատուկ ակտի (Սահմանադրության ) հիման վրա

Խորհրդարանական միապետություն մի պետություն է, որում միապետը իշխանության նկատմամբ նշանակալից իշխանություն չունի և հիմնականում ներկայացուցչություն կամ ծիսական դեր է խաղում։

Հանրապետություն

Հանրապետությունը կառավարման ձև է, որի ժամանակ պետական իշխանության բարձրագույն մարմիններն ընտրվում են ժողովրդի կողմից, կամ ձևավորվում են հատուկ ներկայացուցչական հաստատությունների կողմից սահմանված ժամկետով և ամբողջ պատասխանատվություն են կրում ընտրողների առջև։

Հանրապետությունների տեսակները

Նախագահական հանրապետություն պետություն է որտեղ, պետության ղեկավարի և կառավարության ղեկավարի լիազորությունները միաժամանակ միավորվում են պառլամենտարիզմի հետ միասին։

Խորհրդարանական հանրապետությունը պետություն է, որի գերագույն դերը հասարակական կյանքի կազմակերպման մեջ պատկանում է խորհրդարանին։ 

Կիսանախագահական համակարգ Կառավարման նման ձև ունեցող պետություններում նախագահական ուժեղ իշխանությունը միաժամանակ զուգորդվում է խորհրդարանի վերահսկողության արդյունավետ միջոցների առկայության պարագայում՝ ի դեմս գործադիր իշխանության գործունեության, որը ձևավորվում է նախագահի կողմից՝ խորհրդարանի պարտադիր մասնակցությամբ։ 

4․ Ըստ աշխարհամասերի՝ կազմել դաշնային պետությունների ցանկը։

Եվրոպա

ՌԴ,Ավստրիա,Գերմանիա,Բոսնիա և Հերցեգովինա,ԲելգիաՇվեյցարիա

Ասիա

Պակիստան,Մալայզիա,ԱՄԷ,Հնդկաստան,Իրաք,Նեպալ

Աֆրիկա

Սուդան,Կոմորյան կղզիներ,Եթովպիա,Նիգերիա,Հարավային Սուդան,Սոմալի,

Ամերիկա

Արգենտինա,Վենեսուելա,Կանադա,Մեքսիկա,ԱՄՆ,Բրազիլիա,Սենթ Քիթս և Նևիս։

Ավստրալիա և Օվկիանիա

Ավստրալիա,Միկրոնեզիայի,Դաշնային Նահանգներ

1․ Ներքոհիշյալ երկրները դասավորել ըստ տարածքի մեծության հետևյալ խմբերում, գերխոշոր, խոշոր, միջին, փոքր։
Նիդերլանդներ, ֆրանսիա, Գերմանիա, Իրան, Պակիստան, Մոնղոլիա, Հայաստան, Ուկրաինա, Արգենտինա, Մոնակո, Անդորրա, Իսրայել, Ռուսաստան, Նիգերիա, Ավստրալիա, Կամերուն, Լյուքսենբուրգ, Արգենտինա, Աֆրիկա, Լիխտենշտեն, Դանիա, Նորվեգիա, Բրազիլիա, Թուրքիա, Իրան,Ադրբեջան, Սուդան։

Գերխոշոր
Արգենտինա, Ռուսաստան, Ավստրալիա, Աֆրիկա, Արգենտինա, Բրազիլիա

Խոշոր
Նիգերիա, Մոնղոլիա, Իրան, Թուրքիա, Նորվեգիա

Միջին
Ֆրանսիա, Գերմանիա, Ուկրաինա, Կամերոն, Ադրբեջան, Սուդան, Դանիա,Պակիստան,

Փոքր
Անդորրա,Նիդերլանդներ, Հայաստան, Մոնակո, Լիխտենշտայն, Լյուքսենբուրգ,Իսրայել

2,Ներքոհիշյալ երկրները դասավորել ըստ բնակչության թվի նվազման․

Նիգերիա, Ալբանիա, Արգենտինա, Մոնղոլիա, Հնդկաստան, Բելգիա, Իտալիա, Մեքսիկա, Բրազիլիա, Եգիպտոս, Կիպրոս, Ճապոնիա, Ուրուգվայ, Լիբանան, Սիրիա, Եթովպաի, Բրունեյ, Ուկրանիա և Սերբիա։

Հնդկաստան-1 միլիարդ 324 միլիոն
Բրազիլիա-213 միլիոն
Նիգերիա-206․1 միլիոն
Մեքսիկա-129 միլիոն
Ճապոնիա-126 միլիոն
Եգիպտոս-94 միլիոն
Եթովպաի-78 միլիոն
Իտալիա-60 միլիոն
Ուկրանիա-46 միլիոն
Արգենտինա-42 միլիոն
Սիրիա-22 միլիոն
Բելգիա-11 միլիոն
Սերբիա-7 միլիոն
Լիբանան-4 միլիոն
Ուրուգվայ-3․1 միլիոն
Մոնղոլիա-3 միլիոն
Կիպրոս-1 միլիոն
Բրունեյ-500.000

3)Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել տարծքով ամենամեծ 15 պետությունները։

1	Ռուսաստան	16,376,870
2	Կանադա	9,985,321
3	Չինաստան	9,388,211
4	ԱՄՆ	9,014,230
5	Բրազիլիա	8,358,140
6	Ավստրալիա	7,682,300
7	Հնդկաստան	2,973,190
8	Արգենտինա	2,736,690
9	Ղազախստան	2,699,700
10	Ալժիր	2,381,740
11	ԿԴՀ	2,267,050
12	Սաուդյան Արաբիա	2,149,690
13	Մեքսիկա	1,943,950
14	Ինդոնեզիա	1,811,570
15	Սուդան	1,765,048

1)Թվարկել աշխարհի քաղաքական քարտեզի ձևավորման պատմության փուլերը։

Առաջին փուլի սկիզբը համընկնում է առաջին պետությունների առաջացման հետ և տևում է մինչև 5-րդ դար, երկրորդ փուլը համընկնում է միջնադարի հետ (5-ից 15-րդ դարեր), երրորդ փուլը տևել է 15-րդ դարից մինչև 20-րդ դար։

2)Աշխարհի քաղաքական քարտեզը բնութագրել, որպես երկրների քանակական և որակական փոփոխությունների միասնության արդյունք։

Աշխարհի քաղաքական քարտեզն արտահայտում է երկրագնդի պետական-տարածքային բաժանումը։ Այն ցույց է տալիս աշխարհի պետությունները, դրանց սահմանները, մայրաքաղաքները:

3)Տրամաբանական ինչ հիմքերի վրա է կատարվում երկրների խմբավորումը։

Աշխարհագրական դիրք, սոցիալ-տնտեսական զարգացման մակարդակ, պետական կառավարման ձև, պետական կարգ

4)Ի՞նչ է համաշխարհային գաղութատիրական համակարգը։ Ե՞րբ է ձևավորվել այն (ինքնուրույն աշխատանք)։

Գաղութացումը զարգացած երկրների խմբերի` աշխարհի մնացած մասին տիրապետելու համակարգ է 16-20-րդ դարերում։ Գաղութացման քաղաքականությունը նվաճման և ռազմական, տնտեսական մեթոդներով այլ ժողովուրդների, երկրների ու տարածքների (սովորաբար տնտեսապես ավելի ցածր զարգացում ունեցող) մասնակի շահագործման քաղաքականությունն է, այսինքն զարգացած տերությունները իրենց տիրապետության տակ էին վերցնում քիչ զարգացածներին։

5)Հիմնավորե՜ք որ աշխարհի քաղաքական քարտեզը մոտ ապագայում կարող է փոփոխության ենթարկվել (ինքնուրույն աշխատանք)։

Աշխարհի քաղաքական քարտեզով որոշե՜ք Հայաստանի հարևան երկրները և դրանց մայրաքաղաքները։ Ուրվագծային քարտեզի վրա գունավորե՜ք և մակագրե՜ք դրանք։

Քարտեղը կարող է ենթարկվել փոփոխության օրինակ պատերազմների հաշվին։

• Թուրքիա — Անկարա
• Վրաստան — Թբիլիսի
• Ադրբեջան — Բաքու
• Իրան — Թեյրան

6)Աշխարհի քաղաքական քարտեզով որոշե՜ք Հայաստանի հարևան երկրները և դրանց մայրաքաղաքները։ Ուրվագծային քարտեզի վրա գունավորե՜ք և մակագրե՜ք դրանք։

Տարատարիք դասարանի սովորողների ուսումնական մեկնարկը կդրվի ծանոթացում աշխարհագրության առարկային, կքննարկվեն հետևյալ հարցերը․

Ծանոթություն սովորողների հետ, քննարկումներ

-Ինչու է առաջացել «Աշխարհագրություն» գիտությունը: Ինչ խնդիրներ ունի այն (յուրաքանչյու սովորող արտահայտում է իր կարծիքը)

աշխարհագրության ուսումնասիրության առարկաներն են Երկրի մակերևույթի վրա բնական ու հասարակական բաղադրիչները։Մարդը ուղիղ կապ ունի դրա հետ և իմ կարծիքով դա է պատճառը որ մարդը սկսել է ուսումնասիրել այդ։

-Որ գիտությունների հետ է կապված ու ինչպես: Նշել «Աշխարհագրության» հետ կապված 5 բնական ու 5 հասարական գիտություն, նշաված օրինակները հիմնավորել:

Բոլոր բնագիտական առարկաները ուղիղ կապ ունեն իրար հետ(Ֆիզիկան,Քիմիան,Կենսաբանությունը,Աստղագիտություն,Էկոլոգիա և այլն)

-Կյանքի որ բնագավառում են օգտագործվում աշխարհագրական գիտելիքները:

Կյանքի ցանկացած պահին մարդուն կարող է պետք գալ աշխարագրությունը։

-Նշեք կոնկրետ մի քանի օրինակ: 

Օրինակ ճամփորդության ժամանակ,կամ որևէ մարդու հետ շփվելու ժամանակ։

Ծանոթացում հետևյալ աշխարհագրական կայքերին և ծրագրերին, որոնցով հետագայում իրականացնելու են ուսումնական գործընթացը։

• Քարտեզագրական գործիքների կիրառում-նախագիծ
  • Learningapps.org
  • Google earth pro ծրագիրը ներբեռնելու համար մուտք գործեք https://www.google.com/intl/ru/earth/versions/ այս հղումով, այնուհետև ներբեռնեք սեղմելով скачать
  •  Քարտեզագրման ծրագիր-https://maphub.net/map կայք
  • Քարտեզագրաման ծրագիր— https://www.viewranger.com/en-gb
  • Կլիմայական քարտեզ—https://www.windy.com/?40.182,44.510,5 ծանոթացեք կայքի տեղեկատվության հետ։
  •  Երկրաշարժի մասին տեղեկությունների տրամադրման կայք— https://m.emsc.eu/
  • Բնակչության աճի մասին տեղեկությունների տեղադրաման կայք- https://www.worldometers.info/world-population/

Որպես ամփոփում կլինի այն, որ սովորողները իրենց կողմից պատրաստած ծրագրով կներկայացնեն հետաքրքիր նյութեր կամ խաղեր։